Δεξιότητες Δια Βίου Διαχείρισης Σταδιοδρομίας
Ασκήσεις και δραστηριότητες για μαθητές, φοιτητές, νέους και ενήλικες
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Οι ραγδαίες κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές, οι οποίες χαρακτηρίζουν τη σύγχρονη πραγματικότητα σε όλους τους τομείς των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, επηρεάζουν με απρόβλεπτο τρόπο τη σταδιοδρομία μας, την προσωπική και οικογενειακή ζωή μας. Ιδιαίτερα η επαγγελματική μας ανάπτυξη χαρακτηρίζεται από «κομβικές μεταβάσεις» και συνεχείς εναλλαγές (π.χ. ολοκλήρωση των σπουδών και μετάβαση στην αγορά εργασίας ή απώλεια εργασίας και αναζήτηση νέων εναλλακτικών επιλογών κλπ.), έτσι που είναι πολύ πιθανό να βρεθεί κανείς αρκετές φορές μπροστά σε διαφορετικά μονοπάτια σταδιοδρομίας και να αναρωτιέται αν θα πρέπει να συνεχίσει στην πορεία αρχικών επιλογών ή να κινηθεί σε νέες κατευθύνσεις. Πρόκειται για ένα από τα πιο αγχωτικά στάδια στη ζωή κάθε ατόμου.
Τα μονοπάτια σταδιοδρομίας, είτε πρόκειται για ανοιχτούς δρόμους είτε για αδιέξοδα είτε για σταυροδρόμια στην καριέρα μπορούν να δημιουργήσουν πολλές και ασαφείς σκέψεις. Μπορούν όμως, ταυτόχρονα, να αποτελέσουν και την ευκαιρία για βελτίωση της επαγγελματικής μας ικανοποίησης. Όταν στέκεσαι μπροστά σε τέτοια μονοπάτια σταδιοδρομίας, πρέπει να λάβεις ώριμες αποφάσεις για την καριέρα σου έτσι ώστε:
- να μπορείς να έχεις τον έλεγχο για αυτήν
- να αποκτήσεις επίγνωση του εαυτού σου
- να αποφύγεις τυχόν λάθη
Για να ανταπεξέλθουμε στις παραπάνω συνθήκες και στο κλίμα ρευστότητας που επικρατεί, χρειάζεται, μεταξύ άλλων, να καλλιεργήσουμε Δεξιότητες Δια Βίου Διαχείρισης Σταδιοδρομίας. Οι δεξιότητες αυτού του τύπου μας βοηθούν σε κάθε ηλικία να συλλέξουμε, να αναλύσουμε, να συνθέσουμε και να οργανώσουμε τις πληροφορίες για τον εαυτό, την εκπαίδευση και τα επαγγέλματα, καθώς και για να πάρουμε αποφάσεις, να υλοποιήσουμε μεταβάσεις και να δείχνουμε ευελιξία και προσαρμοστικότητα. Οι δεξιότητες αυτές θεωρούνται σημαντικά «εφόδια» για την αποτελεσματική διαχείριση της σταδιοδρομίας μας.
ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Οι παρακάτω ασκήσεις αποτελούν προσαρμογή των ασκήσεων που περιλαμβάνονται στο εγχειρίδιο «Ανάπτυξη Δεξιοτήτων Δια Βίου Διαχείρισης Σταδιοδρομίας: Ασκήσεις και δραστηριότητες για μαθητές, φοιτητές, νέους και ενήλικες» και στο εγχειρίδιο «Σταυροδρόμια Καριέρας». Τα αποτελέσματα των ασκήσεων είναι μόνο ενδεικτικά των απαντήσεων των χρηστών και δεν αποτελούν καθρέφτη της προσωπικότητάς τους. Αποτελούν μονάχα αφορμή για συζήτηση με το Σύμβουλο Σταδιοδρομίας ή αφορμή για περαιτέρω ενδοσκόπηση, αναστοχασμό και βοήθεια στη λήψη μελλοντικών αποφάσεων. Τα προσωπικά στοιχεία και οι απαντήσεις των ασκήσεων δεν αποθηκεύονται στην ιστοσελίδα και τηρείται η ανωνυμία. Το φύλο και η ηλικία του χρήστη δηλώνονται για στατιστικούς λόγους.
Η «Ετοιμότητα στο τυχαίο», αναφέρεται στην ικανότητα που έχουμε να εκμεταλλευόμαστε προς όφελός μας τα απρόοπτα συμβάντα στη σταδιοδρομίας μας. Καθώς η αστάθεια αποτελεί μια πραγματικότητα στις μέρες μας, η δεξιότητα αυτή μας βοηθάει να είμαστε ανοιχτοί στις νέες ευκαιρίες και αλλαγές στη ζωή μας, έτσι ώστε να ανταποκρινόμαστε με επιτυχία σε συνθήκες αβεβαιότητας. Η ευελιξία, η αισιοδοξία, η περιέργεια και η ανάληψη πρωτοβουλίας για να ξεκινήσει κανείς κάτι νέο χωρίς να φοβάται την αποτυχία είναι ορισμένα στοιχεία που χαρακτηρίζουν την παραπάνω δεξιότητα. Η παρακάτω άσκηση, δεν έχει σωστές και λάθος απαντήσεις. Στοχεύει να σε βοηθήσει να αναλογιστείς πως αντιμετωπίζεις τις νέες ευκαιρίες για να ξεκινήσεις κάτι καινούργιο.
Η «Επαγγελματική προσαρμοστικότητα» είναι μια δεξιότητα που σχετίζεται με το πώς διαχειρίζεσαι και αξιοποιείς την αλλαγή σε επαγγελματικούς ρόλους και καθήκοντα, καθώς και το πώς ανακτάς τις δυνάμεις σου όταν αλλαγές και απρόβλεπτα γεγονότα μεταβάλλουν τα σχέδια της σταδιοδρομίας σου. Η ικανότητα να θέτεις στόχους έχοντας ένα αίσθημα αισιοδοξίας για το μέλλον σου χαρακτηρίζει την παραπάνω δεξιότητα. Οι στόχοι που ο καθένας από εμάς θέτει χρειάζεται να πληρούν ορισμένα χαρακτηριστικά για να είναι αποτελεσματικοί. Ο στόχος χρειάζεται να είναι: Συγκεκριμένος (Specific) και σαφής, να απαντά στο ερώτημα «πώς», Μετρήσιμος (Measurable) ώστε να μπορούμε να καταλαβαίνουμε και να επαληθεύσουμε πότε τον έχουμε πετύχει, Ελκυστικός (Attractive) ώστε να μας αρέσει και να εκφράζει αυτά που εμείς θέλουμε να κάνουμε και όχι όσο επιθυμούν οι άλλοι για εμάς, Ρεαλιστικός (Realistic) και όχι στη σφαίρα της φαντασίας και τέλος Χρονικά Οριοθετημένος (Time-bound), να επιτυγχάνεται δηλαδή εντός καθορισμένων χρονικών ορίων. Από τα αρχικά των παραπάνω λέξεων στα αγγλικά σχηματίζεται το ακρωνύμιο “S.M.A.R.T.”, δηλαδή «έξυπνος». Στην προσπάθειά μας να αποκτήσουμε επαγγελματική προσαρμοστικότητα το να μάθουμε να θέτουμε S.M.A.R.T. στόχους έχει μεγάλη σημασία. Η παρακάτω άσκηση στοχεύει να σε βοηθήσει σε αυτό.
Η ζωή μας χαρακτηρίζεται από διαρκείς μεταβάσεις από τις οποίες επηρεάζεται και η συναισθηματική μας κατάσταση. Η δεκαετία των ΄20 μπορεί να συνδυάζεται με ένα συναίσθημα απώλειας της «σιγουριάς» που παρείχε το σχολείο ή το πανεπιστήμιο, η μετάβαση στην ηλικία των 30 μπορεί να είναι μία ιδιαίτερα δύσκολη περίοδος, όπου τα άτομα επανεξετάζουν τις προσωπικές τους δυνάμεις ή αδυναμίες και μπορεί να δημιουργήσει αισθήματα ανασφάλειας, ενώ η μετάβαση στη μέση ηλικία να συνοδεύεται από αναθεώρηση των αρχικών δεσμεύσεων και ανοιχτότητα. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, η θετική ματιά στο μέλλον μειώνει το άγχος και τη δυσκολία που εμπεριέχουν οι μεταβάσεις. Η παρακάτω άσκηση στοχεύει να σε βοηθήσει να καλλιεργήσεις τη δεξιότητα «Θετικός προσανατολισμός στο μέλλον».
Η «Αυτοαποτελεσματικότητα στον σχεδιασμό σταδιοδρομίας» αναφέρεται στη δυνατότητα να ανταπεξέλθει κανείς σε ποικίλα θέματα που συνδέονται με τη σταδιοδρομία του και κατά πόσο μπορεί να συντονίζει τις ενέργειες, τις σκέψεις και τη συμπεριφορά του για την εξυπηρέτηση των στόχων που έχει θέσει. Φυσικά κατά τον σχεδιασμό ή τη διαχείρισης της σταδιοδρομίας μας, υπάρχουν αντικειμενικοί παράγοντες τους οποίους δεν μπορούμε να ελέγξουμε αποτελεσματικά π.χ. την έλλειψη προσφοράς θέσεων εργασίας σε ένα κλάδο ή το γεγονός ότι η εταιρεία στην οποία εργαζόμασταν έκλεισε. Η αυτοαποτελεσματικότητα αναφέρεται περισσότερο σε μια πιο θετική, ενεργή και διεκδικητική στάση απέναντι στα ζητήματα της σταδιοδρομίας και η παρακάτω άσκηση στοχεύει να σε βοηθήσει να εκτιμήσεις τις δικές σου δυνατότητες ως προς τη δεξιότητα αυτή.
Η αντιμετώπιση προβλημάτων και αλλαγών αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της εργασιακής μας καθημερινότητας και η δεξιότητα επίλυσης προβλημάτων μπορεί να είναι ένα σημαντικό πλεονέκτημα στη σταδιοδρομία αλλά και στην προσωπική ζωή. Το να βρίσκει κανείς εναλλακτικούς τρόπους για να επιλύει ένα πρόβλημα, δημιουργεί αίσθημα αυτοπεποίθησης και αυτοαποτελεσματικότητας. Η δεξιότητα αυτή, σε συνδυασμό με τις δεξιότητες αυτοπαρουσίασης, διεκδικητικότητας, ικανότητας προσαρμογής στην αλλαγή και διαχείρισης άγχους, βοηθούν στην αποτελεσματικότερη προσέγγιση της αγοράς εργασίας.
Η παρακάτω άσκηση θα σε βοηθήσει να εκτιμήσεις τις δυνατότητές σου ως προς την επίλυση προβλημάτων με στόχο την προσωπική σου βελτίωση σε αυτό τον τομέα.
Για κάθε μία από τις δηλώσεις που ακολουθούν επέλεξε την απάντηση που περιγράφει καλύτερα τον τρόπο που επιλύεις τα διάφορα προβλήματα.
Ο σύγχρονος κόσμος της εργασίας χαρακτηρίζεται από έντονη πολυπλοκότητα και συνεχή αλλαγή. Το παραδοσιακό μοντέλο σταδιοδρομίας, στο οποίο το άτομο ξεκινά να εργάζεται σε ένα επάγγελμα και συνεχίζει σε αυτό για πολλά χρόνια, τείνει να εκλείψει. Η σταδιοδρομία, πλέον, έχει έναν χαρακτήρα ασταθή, απρόβλεπτο και μεταβατικό. Συνεπώς, η ανεργία είναι μία κατάσταση με την οποία μπορεί να έρθουμε αντιμέτωποι στο μέλλον ή την έχουμε ήδη αντιμετωπίσει στο παρελθόν. Όταν ένα άτομο είναι άνεργο νιώθει ποικίλα και αρκετά αντιφατικά μεταξύ τους συναισθήματα. Σοκ, ανακούφιση, αποφασιστικότητα, λύπη, αισιοδοξία, φόβος είναι μονάχα μερικά από αυτά. Τα συναισθήματα μπορούν να διαφέρουν από άτομο σε άτομο ανάλογα με τον τρόπο που έχασε τη δουλειά του, το χρονικό διάστημα που έχει μείνει χωρίς δουλειά, τις μελλοντικές πιθανότητες εύρεσης εργασίας και τις ατομικές ή οικογενειακές του ανάγκες. Εάν αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζεις την ανεργία, είναι πολύ σημαντικό να κινητοποιήσεις τον εαυτό σου και να παραμείνεις δραστήριος και ενεργητικός κατά τη διάρκεια αναζήτησης εργασίας. Φυσικά αυτό μπορεί να αποδειχτεί πολύ δύσκολο στην πράξη, ειδικά αν το διάστημα ανεργίας είναι μεγάλο ή προσπαθείς πολύ καιρό χωρίς επιτυχία. Η παρακάτω άσκηση θα σε βοηθήσει να εντοπίσεις κάποια σημεία που μπορεί να χρειαστεί να επανεξετάσεις ή να εντάξεις στο πλάνο των κινήσεών σου.
Αν νιώθεις ότι δεν έχεις επιλογές στην καριέρα σου, αυτό οφείλεται πιθανώς σε αποφάσεις που σου έχουν επιβληθεί, σε ζητήματα που αφορούν την οικογένεια σου, σε θέματα υγείας και προσωπικές ανάγκες που δεν μπορείς να καλύψεις με την τωρινή σου εργασία. Επιπλέον, πολλές φορές παίζουν ρόλο τα επαγγελματικά θέματα (πχ νιώθεις ότι έχεις εξαντλήσει όλα τα περιθώρια εξέλιξης ή στην εταιρεία που εργάζεσαι γίνονται περικοπές προσωπικού ή μειώσεις αμοιβών) καθώς και τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας (πχ άλλοι άνθρωποι είναι διατεθειμένοι να παραμείνουν στη δουλειά τους ανεξαρτήτως προβλημάτων και άλλοι εγκαταλείπουν με το παραμικρό). Όταν είσαι εγκλωβισμένος σε επαγγελματικές επιλογές ή νιώθεις ότι δε μπορείς να συνεχίσεις την πορεία σου πέρα από το αυτό ή βιώνεις σύγχυση και αναποφασιστικότητα, η παρακάτω άσκηση θα σε βοηθήσει να εντοπίσεις τους λόγους που σε προβληματίζουν.
Εάν θεωρείς ότι βρίσκεσαι μπροστά σε αλλαγές στη σταδιοδρομία σου, είτε είναι δική σου επιλογή είτε όχι, είναι σημαντικό να δεις ξεκάθαρα ποια είναι η σημερινή εργασιακή σου κατάσταση και να διακρίνεις τις πιθανές διαδρομές που θα μπορούσες να ακολουθήσεις, σύμφωνα με τις ανάγκες σου.
Προκειμένου να διευρύνεις τις επαγγελματικές σου επιλογές είναι πολύ σημαντικό να δεις τα πράγματα με μια πιο θετική και αισιόδοξη ματιά. Είναι σημαντικό να εντοπίσεις ποια είναι εκείνα τα πράγματα που καταφέρνεις καλά και σου δίνουν ικανοποίηση, καθώς και τα εφόδια που αποκομίζεις.
Η παρακάτω άσκηση μπορεί να σε βοηθήσει να συνειδητοποιήσεις ποιοι τομείς της ζωής σου βρίσκονται εκτός ισορροπίας και να σε κινητοποιήσει να αναλάβεις δράση για να επιτευχθούν οι απαραίτητες αλλαγές.
